Terapia w nurcie behawioralno-poznawczym, która wywodzi się z behawioryzmu, to jedna z najbardziej skutecznych, wyjątkowo dobrze zbadanych, a tym samym najpopularniejszych metod stosowanych w psychoterapii. U źródła tego podejścia leży założenie, że większość problemów i zaburzeń psychicznych jest efektem wyuczonych, negatywnych reakcji, których nauczyliśmy się w trakcie swojego życia. Co istotne, większość z nich rozpoczęła się jeszcze w dzieciństwie, dlatego też bardzo często nawet nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia, uznając, że jest to coś naturalnego, że „tak już po prostu mamy”.
Tymczasem psychoterapeuci pracujący w nurcie behawioralno-poznawczym twierdzą, że choć przyczyny problemów leżą bardzo głęboko i najczęściej posiadają dosyć złożony charakter, to jednak możliwe jest wypracowanie w sobie pewnych pozytywnych mechanizmów zmiany. Ich zdaniem nauczenie się nowego, bardziej konstruktywnego spojrzenia na trudne sprawy jest w istocie bardzo realnym wyzwaniem, a jego realizacja pomaga uporać się z tym, co do tej pory utrudniało nam prawidłowe funkcjonowanie. Jak sama nazwa mówi, w terapii można wyróżnić dwie sfery, a mianowicie poznawczą oraz behawioralną. Ta pierwsza odnosi się do sposobu myślenia, jako że każdy z nas aktywnie kreuje otaczającą go rzeczywistość, przypisując różne znaczenia docierającym do niego bodźcom. Odbywa się to w sposób automatyczny. Celem jest więc dotarcie do ukrytych bądź jawnych przekonań, które sprawiają, że myślimy tak a nie inaczej, nie mogąc przez to zaznać szczęścia. Jeśli uda się wykryć te zjawiska, wówczas można przystąpić do ich analizy, rozpatrzenia, a tym samym zmiany sposobu ich postrzegania. Z kolei takie wewnętrzne modyfikacje istotnie rzutują na nasze zachowanie – inaczej myślimy, a więc również inaczej się zachowujemy (sfera behawioralna).
Warto zaznaczyć, że cechą charakterystyczną dla terapii behawioralno-poznawczej jest to, iż koncentruje się ona przede wszystkim na teraźniejszości, na tym co jest „tu i teraz”, aktywnie poszukując najlepszych rozwiązań dla danego, bieżącego problemu. Nie oznacza to jednak, że przeszłość w ogóle nie jest tutaj poruszana, niemniej jednak nie stanowi ona dominującego tematu, ponieważ nie rozkłada się jej na czynniki pierwsze, tak jak ma to miejsce w niektórych innych nurtach psychoterapeutycznych. Tym samym, ten rodzaj terapii jest raczej krótkoterminowy, obejmuje od kilku do kilkudziesięciu spotkań, zależnie od indywidualnego przypadku pacjenta.
Trzeba przyznać, że jedną z największych zalet metody jest to, iż pozwala ona uwierzyć, że w naszym życiu nie ma sytuacji beznadziejnych, ponieważ najczęściej istnieją sprawdzone metody i techniki, dzięki którym możemy przejąć większą kontrolę nad własnym życiem, czyniąc je bardziej świadomym, uważnym, a przez to także szczęśliwszym.
