Skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej (ang. CBT – cognitive behavioral therapy) potwierdzona została licznymi badaniami. Obiektywizacja uzyskanych wyników możliwa była m.in. poprzez dbałość o stosowanie odpowiednich protokołów terapii, precyzyjne określenie kryteriów doboru pacjentów do grupy badawczej, stosowanie sprawdzonych narzędzi, służących do pomiaru efektów, a także ocenę jej skutków poprzez niezależnego badacza (Popiel i Pragłowska, 2009).
Najbardziej obszerne artykuły przeglądowe, poświęcone tematowi skuteczności CBT, przedstawione zostały przez badaczy takich jak: Butler, Chapman, Eyan i Beck (2006) oraz Hofmann, Asnaani, Vonk, Sawyer i Fang (2012).
Poniżej zamieszczone zostały niektóre konkluzje, zaproponowane przez wymienionych badaczy:
- CBT cechuje się wysoką skutecznością w leczeniu depresji, zaburzenia lękowego uogólnionego, fobii społecznej, zespołu lęku napadowego (z agorafobią i bez), zaburzenia stresowego pourazowego, a także depresji i zaburzeń lękowych u dzieci,
- zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej powoduje znaczące ustąpienie objawów bulimii, lepsze niż w przypadku stosowania farmakoterapii,
- stanowi obiecujące uzupełnienie farmakoterapii w leczeniu schizofrenii oraz zaburzenia afektywnego dwubiegunowego,
- w przypadku zaburzeń depresyjnych terapia tego typu przynosi nieco lepsze efekty niż farmakoterapia lekami przeciwdepresyjnymi,
- wiele przykładów udowodniło skuteczność CBT w przypadku różnych zaburzeń, takich jak: depresja, fobia społeczna, zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, zespół lęku napadowego, schizofrenia, zaburzenie lęku uogólnionego; efekty terapii utrzymują się długo po jej zakończeniu,
- zastosowanie CBT w przypadku zaburzenia depresyjnego i panicznego daje znacznie lepsze długoterminowe efekty i powoduje dwukrotnie rzadsze występowanie nawrotów niż farmakoterapia
- w porównaniu z innymi metodami, CBT pomaga osiągnąć najlepsze efekty w zwalczaniu bezsenności,
- badania dowodzą wysokiej skuteczności CBT w porównaniu z innymi interwencjami psychospołecznymi w leczeniu zaburzeń osobowości oraz walce ze złością i agresją,
- wiele danych wskazuje na niezwykle wysoką skuteczność w leczeniu różnego rodzaju zaburzeń lękowych.
Ze względu na liczne doniesienia, potwierdzające skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej, w Stanach Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii obecnie stanowi ona podstawową metodę leczenia wielu zaburzeń psychicznych, bywa także efektywnym i niezwykle istotnym uzupełnieniem farmakoterapii.
Psychoterapia poznawczo – behawioralna zyskuje także coraz większą popularność w leczeniu zaburzeń dzieci i młodzieży. Skuteczność interwencji terapii poznawczo – behawioralnej poddawana jest ciągłym badaniom. Opublikowane wyniki badań wskazują, że zastosowanie CBT jest skuteczne w przypadku następujących zaburzeń dzieci i młodzieży (Popiel, Pragłowska 2008):
- Depresja
- Zaburzenia lękowe: lęk separacyjny, lęk uogólniony, fobie, zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne, zaburzenia stresowe pourazowe
- Zaburzenia pod postacią somatyczną
- Zaburzenia odżywiania: anoreksja, bulimia
- Zachowania opozycyjno – buntownicze
- ADHD
Najszersze badania nad skutecznością zastosowania terapii poznawczo – behawioralnej w leczeniu zaburzeń dzieci i młodzieży prowadzili Kendall (2000, 2001), Kazdin i Weisz (1998), Lochman i Weiss (2004), Conners (2001) i Sawson (2001). Poniżej przedstawiono niektóre wnioski płynące z wymienionych badań:
- zastosowanie CBT zarówno indywidualnej jak i grupowej jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń obsesyjno - kompulsywnych u dzieci i młodzieży, a jej rezultaty są trwałe,
- badania wskazują, że połączenie farmakoterapii oraz podejścia behawioralnego może przynieść optymalne efekty w funkcjonowaniu dzieci i adolescentów z ADHD,
- przegląd wyników badań dowodzi, że procedury behawioralne i poznawczo behawioralne stanowią odmiany terapii, które uzyskały największe potwierdzenie empiryczne w przypadku leczenia fobii oraz innych zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży,
- terapia poznawcza i poznawczo – behawioralna stanowi obiecującą metodę leczenia depresji wieku dziecięcego, a jej efekty w przypadku adolescentów wydają się porównywalne do efektów terapii depresji osób dorosłych,
- efekty zastosowania interwencji poznawczo – behawioralnych w leczeniu dzieci z obawami zaburzeń zachowania i opozycyjno –buntowniczych są bardzo obiecujące,
- CBT w przypadku wielu zaburzeń stanowi istotne uzupełnienie leczenia farmakologicznego.